Imágenes de páginas
PDF
EPUB

dido escribir de nuevo, porque todas estas noticias entran hace años en el número de las infinitas que abrazan vuestros vastos conocimientos literarios, llevad á bien que yo, persuadido á que las ignoran muchos literatos españoles, y casi todos los estrangeros (por constar unas en manuscritos inéditos, y estar otras dislocadas, dispersas, y aun desfiguradas en obras impresas) haya tomado por objeto de mi disertacion publicar las unas y reunir todas, para que baxo un solo punto de vista contribuyan á vindicar el concepto de nuestra nacion; de la qual se creía opinar en sentido contrario y aprobar la esclavitud del entendimiento con perjuicio incalculable de la humanidad, quando siempre la detestó y procuró destruir con las únicas armas de una nacion sumisa, quales son las de reclamacion en córtes y fuera de ellas.

Madrid 15 de Noviembre de 1811.

Juan Antonio

Llorente.

APÉNDICE

DE ESCRITURAS INÉDITAS

QUE COMPRUEBAN

ALGUNOS HECHOS REFERIDOS

EN LA MEMORIA HISTÓRICA PRECEDENTE.

ADVERTENCIA.

La práctica de muchos literatos ha demostrado quan grande

sea la utilidad de publicar por apéndice de las historias copia de las escrituras inéditas que comprueben las narraciones, pues ademas de servir directamente al objeto principal, proporcionan otras noticias para distintos ramos de la literatura.

Esto me ha movido á imitar su exemplo poniendo en continuacion de mi Memoria la copia de algunas bulas que cito en ella, y contienen pruebas de haber sido muchísimas las quejas que los españoles dieron á los sumos pontífices contra el tribunal de la Inquisicion en los quarenta primeros años de su exîstencia.

Podia poner tambien copias integras de las muchas cartas inéditas, cuyos fragmentos he trasladado; pero lo omito porque formarian un volumen mayor que la memoria misma, y porque se hallan en la real biblioteca pública de Madrid: solo pondré una escrita por el emperador Cárlos Quinto á los inquisidores de Zaragoza en 3 de Agosto de 1521 porque no está en dicha biblioteca, sino en mi compilacion de bulas de Cantolla, y porque acredita que no habia logrado aquel soberano la revocacion

de la bula en que se mandaba reformar la Inquisicion por el abuso que sus individuos hacian del secreto y misterioso modo de proceder en las causas de fe.

Pongo al pie de cada instrumento unas breves notas que llaman la atencion hacia el objeto con que se ha citado, para que los lectores recuerden facilmente las especies principales á que pertenecen.

N.° I.

Breve del papa Sixto IV. á 29 de Enero de 1482, en que consta que hubo muchas quejas contra los primeros inquisidores por su mal modo de proceder.

El original en la biblioteca particular del rey, y copia en la compilacion de bulas de la Inquisicion, hecha por Francisco Gonzalez de Lumbreras año 1566, lib. 1. tit. 1. núm. 2. fol. 2.

Charissimis

issimis in Cristo filiis nostris Ferdinando regi et Elisabeth regine Castella, Legionis, et Aragonum illustribus: Sixtus papa quartus.

Charissimi in Christo filii nostri salutem et appostolicam benedictionem. Nunquam dubitavimus quin cœlo fidei catholica accensi, recto et sincero corde alias nobis supplicaveritis super deputatione inquisitorum heretice pravitatis in Castella et Legionis regnis ad finem ut illorum opera et diligentia qui Christi fidem profiteri affirmabant, et judaicæ superstitionis et legis precepta servare non formidabant, ad agnoscendam viam veritatis inducerentur. Nos qui tunc pari desiderio et fidei zelo litteras super hujusmodi deputatione fieri jussimus, opera tamen ejus qui tunc litterarum earumdem expeditionem nomine vestro solicitabat, evenit ut ipsarum tenore non plene et specifice, ut decebat, sed in genere et confuse nobis ab eo exposito, littera ipsa contra sanctorum patrum et prædecessorum nostrorum decreta ac communem observantiam expedita sint. Quo factum est ut

multiplices querela et lamentationes facte fuerint tan contra Nos de illarum expeditione hujusmodi, quam contra majestates vestras et contra dilectos filios Michaelem de Morillo, magistrum, et Joannem de sancto Martino, baccalaureum in theologia, ordinis prædicatorum proffessores; quos dictarum litterarum pretextu inquisitores in vestra civitate hispalensi nominastis, pro eo quod (ut asseritur) inconsulte, et nullo juris ordine servato procedentes, multos injuste carceraverint, diris tormentis subjecerint, et hereticos injustè declaraverint, ac bonis spoliaverint, qui ultimo supplicio affecti fuere: adeo ut quam plures alii justo timore perterriti in fugam se convertentes, hinc inde dispersi sint, plurimique ex eis se christianos et veros catholicos esse profitentes ut ab oppressionibus hujusmodi releventur, ad sædem præfatam, oppressorum ubique tutissimum refugium, confugerint; et interpositas à variis et diversis eis per dictos inquisitores illatis gravaminibus appellationes hujusmodi querellas continentes, nobis præsentaverint; earumdem appellationum causas commiti, de ipsorum inocentia cognosci, cum multiplici lacrimarum effussione humiliter postulantes. Nos vero habita super his cum venerabilibus fratribus nostris sanctæ romane ecclesiæ cardinalibus deliberatione matura, de illorum consilio ut querelis hujusmodi in posterum obviaremus per quasdam nostras litteras in negocio hujusmodi juxta juris dispositionem per inquisitores, et locorum ordinarios in simul decrevimus esse procedendum. Et quamquam multorum judicio attentis querellis prædictis ad officium Inquisitionis hujusmodi alii quam Michael et Joannes præfati » de quibus tot et tanta relata fuere debuissent deputari» nihilominus ne eosdem Michaelem et Joannem ut minus idoneos inhabiles et insuficientes reprobasse, et consecuenter eorum nominationem per vos factam damnasse videremur » acquiescentes relationi nobis de illorum probitate, et integritate per oratorem vestrum vestro nomine facta» Michaelem et Joannem prædictos inquisitores esse voluimus; mente gerentes, si aliàs quam zelo fidei et salutis animarum minus juste quam deceat in executione officii hujusmodi in futurum una cum ordinariis prædictis se habuerint, in eorum confusionem ipsis amotis alios eorum loco subrogare, et ad commissionem causarum interpositarum appellationum et Tom. V. N. 2.

[ocr errors]

querellarum prædictarum prout justitia suadebit devenire. Petitioni vero vestræ deputationis inquisitorum in aliis regnis et dominiis vestris ideo non annuimus quia in illis inquisitores juxta romanæ ecclesiæ consuetudinem per prælatos ordinis fratrum prædicatorum jam deputatos habetis sine quorum dedecore et injuria, ac violatione privilegiorum ordinis prædicti alii non deputarentur. Monuimus tamen ut una cum ordinariis quæ eorum in, cumbunt officio omni negligencia semota studeant exercere. Hortamur igitur serenitates vestras ut ordinationibus hujusmodi nostris acquiescentes, inquisitoribus et ordinariis præfatis in executione eorum quæ ad eos pertinent, ut catolicos decet reges, vos que soliti estis, opportunum præstetis auxilium et favorem ita ut exinde apud deum et homines possitis merito commendari. Datum Rome aput sanctum Petrum sub annulo piscatoris die XXIX Januarii MCCCCLXXXII, pontificatus nostri anno undecimo. L. Grifus.

ΝΟΤΑ.

En

n este breve dice su santidad que de resulta de las quejas habia expedido otro mandando proceder los inquisidores juntamente con los ordinarios, y conforme á las disposiciones del derecho; pero no se halla tal breve en la compilacion de Lumbreras, ni lo he visto citado en otra parte. Lo cierto es que no se observaron las disposiciones del derecho. La Inquisicion contaba solo un año de existencia en Castilla, y en fines de 1484 se formaron las ordenanzas con que se ha gobernado, conteniendo varios artículos contrarios al derecho

comun, particularmente la ocultacion de los nombres de los testigos.

La revocacion que hizo el papa de la facultad dada en el breve del año 1478 para nombrar inquisidores, pudo ser efecto de la desa venencia con nuestros reyes sobre el derecho de nombrar los obispos de España, pues estaba por entonces tan acalorada que llegaron las cosas á término de prender aqui al nuncio pontificio, y en Roma á nuestro embaxador, como dixo el señor Loperraez en la descripcion del obispado de Osma.

« AnteriorContinuar »