lacion del presente basta para conocer que disponia un modo de proceder contrario al derecho comun. Tampoco sabemos qué resultó de las conferencias que decia Sixto Quarto habia de tener con los cardenales quando estos volviesen á Roma; pero los efectos no indican resolucion favorable, pues ni aun el presente breve que manda observar con rigor el derecho comun, logró su efecto por mucho tiempo, supuesto que el rey católico mandó en 1485 que las instrucciones de Sevilla hechas en 84 rigiesen en Aragon como en Castilla.

N.° III.

Breve de Sixto IV. dirigido á la reyna católica en 23 de Febrero de 1483 sobre varios asuntos, y entre ellos el de la Inquisicion.

Original en la biblioteca particular del rey, y copia en la continuacion que de la compilacion de bulas de la Inquisicion hizo D. Domingo Cantolla en el año 1709, lib. 3. fol. 182.

Sixtus episcopus, servus servorum Dei:

charissima in Christo filie nostræ Helisabeth, Castella Legionis et Aragonum reginæ illustri, salutem et appostolicam benedictionem.

Venerabilis frater Rodericus, episcopus portuensis cardinalis Valentinus, etiam sancte romanæ ecclesiæ vicecancellarius litteras tuas manu propia scriptas nobis jam pridem exhibuit quibus hactenus ex eo non res pondimus quod cum non essemus per illos dies satis firma valetudine, eas voluimus in aliud commodius tempus legendas servari penes ipsum vicecancellarium ; qui demun ad Nos reversus totas nobis diligenter perlegit. Inteleximus omnia gratissimo animo.

Placet nobis magnopere quod in provisione ecclesia toletane tue celsitudini gratificati fuerimus, cujus votis omnibus quantum cum Deo possumus annuere non recusabimus.

Quod vero scribis provissionem ecclesiæ oxomensis de persona dilecti filii nostri Ra phaelis de Sancto Georgio ad velum aureum diaconi cardinalis, tuæ serenitati, et cha rissimo in Christo filio nostro regi consorti tuo illustri gratam fore, id etiam ex aliis litteris vestris cognovimus: nec dubitamus eandem provisionem tum nostra, tum ipsius cardinalis causa pro ejus præcipua in celsitudinis vestræ observantia in posterum etiam gratiorem fore. De Francisco Ortiz quem inde amoveri cupis, scias num

quam mentis nostræ fuisse quempiam vestre serenitati adversum aut suspectum istic versari. Qua de re ut tuæ voluntati morem geramus, illum per aliud breve nostrum præsenti anexum (cujus exemplum etiam insertum tibi mittimus) sicuti petis ad Nos

revocamus.

Quantum vero attinet ad negotium neophitorum quod solum inquisitoribus deputatis demandari velles, vidimus quæcumque ex ordine circa hujusmodi materiam accurate prudenterque scripsisti. Plenæ sunt ipsæ litteræ tuæ pietate et in Deum singulari religione; latamurque plurimum, filia charissima secundum cor nostrum in ea re à Nobis tantopere concupita per celsitudinem tuam tantum studium et diligentiam adhiberi. Conati semper fuimus, miserti illo, rum insania tan pestifero morbo opportuna remedia adhibere.

Sentientes etiam hujusmodi pestem in Sicilia invaluisse jam pridem per varias bullas nostras adversus tan perfidum et scellestum genus hominum istuc transmissas provideramus: Sed obsistentibus regiis magis tratibus, quemadmodum tibi inotescere putamus, omnia præter expectationem nostram impedita sunt; et nullum provisionis nos

tre, sicut par erat, effectum sortiri potuerunt: quod sane Nobis molestissimum fuit Nunc vero perspecta optima ac propensa voluntate tua, gratissimum Nobis est quod in illis regnis tuis in vindicanda divina majestatis offensa tanto studio ac devotione desiderio nostro satisfacias. Equidem filia charissima, cum multis regiis virtutibus personam tuam divino munere insignitam cognoscamus, nullam tamen magis quam istam in Deum religionem, ac in fidem orthodoxam affectum atque constantiam tuam commendavimus, proinde sanctum istud propositum tuum in domino probantes ac benedicentes, serenitatem tuam atente hortamur atque oramus, ut ne tanta labes diutius per illa regna serpat, simili studio huic negocio intendas; et juxta provisiones nostras desuper editas et edendas in quibus favor tuus precipuus requiritur, causam Dei amplectaris, cui in re nulla alia magis placere potes.

Quod autem dubitare videris Nos forsam existimare (cum in perfidos illos qui christianum nomen ementiti, Christum blasphemant, et judaica perfidia crucifigunt, quando ad unitatem redigi nequeant, tan severe animadvertere cures) ambitione potius

$

et bonorum temporalium cupiditate quam zelo fidei, et catholice veritatis, vel Dei timore, certo scias ne ullam quidem apud Nos ejus rei fuisse suspicionem. Quod si non defuerint qui ad protegendum eorum scelera multa susurrarint, nihil tamen sinistri de tua vel præfati charissimi filii nostri consortis tui illustris devotione persuaderi nobis potuit. Nota est Nobis sinceritas et pietas vestra atque in Deum religio. Non credimus omni spiritui. Si alienis querelis aures, non tamen mentem pres

tamus.

Quod vero de inquisitoribus petis, quoniam res est magni momenti et maturius tuo desiderio in hac parte satisfaciamus, adhibebimus aliquos ex venerabilibus fratribus nostris sancte romane ecclesiæ cardinalibus quibus negocium hoc diligenter examinandum committimus: et eorum consilio quantum cum Deo potterimus tuæ voluntati annuere conabimur. Interin filia charissima sis bono animo, et tan pium opus, Deo et nobis gratissimum, solita devotione ac diligencia prosequi non desinas; tibique persuade nihil Nos celsitudini tuæ denegaturos quod à Nobis honeste præstari possit.

Ceterum quoniam, non sine admiratio